Nadciąga rewolucja w świecie nauki

W piątkowym wydaniu dziennika Polska ukazał się tekst prof. Michała Kleibera, który jako prezes Polskiej Akademii Nauk od kilku lat o otwartej nauce mówi dużo - ostatnio w audycji radiowej w rozmowie dotyczącej kondycji polskiej nauki, a wcześniej m.in. na organizowanym przez PAN już regularnie seminarium "Open Access i inne modele".

Swój wywód Kleiber rozpoczyna zarysowaniem problemów dotyczących gospodarowania wiedzą, przedstawia ich znaczenie nie tylko dla rozwoju cywilizacyjnego ale również globalnej rywalizacji aby następnie zwrócić się ku kwestiom związanym z rozwojem nauki :

"Sprawa wykracza daleko poza sam problem komunikacji naukowej i dotyczy w istocie całej problematyki funkcjonowania nauki w społeczeństwie. W uproszczeniu chodzi tu o coraz powszechniejsze wśród niektórych uczonych poglądy, że wszystkie wyniki badań naukowych, jeszcze nawet w postaci "surowej" i niedopracowanej, powinny być udostępniane w sieci internetu i poddawane ocenie innych zainteresowanych badaczy. Zwolennicy tego poglądu uważają, że takie podejście zasadniczo odmienia pojęcie współpracy badawczej i podnosi produktywność pracy uczonych - dla dobra płacących za tę działalność, czyli de facto nas wszystkich. Przytaczane są różnorodne argumenty za - od praktycznych korzyści płynących z twórczego stosowania technik komputerowych do filozoficznych rozważań o nieprzewidywalnej synergii płynącej ze współpracy tysięcy nieznających się osób. Ale przeciwnicy też mają mocne argumenty. Ryzyko upowszechniania niezweryfikowanych informacji bądź całych teorii niejako tworzy "naturalne" możliwości plagiatów i trudności w ocenie wkładu poszczególnych uczonych do rezultatów badań. To też z pewnością zasługuje na rozwagę.
[...]
Jedno jest pewne - szerokie zaakceptowanie takiej otwartości procesów badawczych byłoby rewolucją na trudną do przewidzenia skalę, zmieniającą całkowicie metodologię uprawiania nauki i uzyskiwanych praw do jej wykorzystywania. Nie miejmy przy tym wątpliwości - sposoby udostępniania i ochrony posiadanej wiedzy są dzisiaj sednem subtelnych analiz korporacji, rządów, organizacji międzynarodowych, a sprawa nabierać będzie szybko jeszcze większego, wręcz kluczowego dla naszej przyszłości znaczenia. Znalezienie odpowiedniej równowagi pomiędzy otwartym dostępem do pewnych rodzajów wiedzy ogólnej - co jest niezbędne dla harmonijnego rozwoju cywilizacyjnego - a skutecznymi metodami ochrony posiadanej wiedzy umożliwiającej tworzenie innowacyjnych produktów i usług jest bez wątpienia zasadniczym zadaniem."

Otwórz Książkę w Europeanie

Od początku tego tygodnia, dzięki współpracy z Federacją Bibliotek Cyfrowych, kolekcję Otwórz Książkę można znaleźć w Europeanie, obok kolekcji bibliotek, archiwów muzeów i galerii z całej Europy.

OK debiutuje na portalu komercyjnym

Po raz pierwszy książki z naszej kolekcji pojawiły się w sklepie internetowym. Na portalu elib, oferującym ebooki i audiobooki, można do nas trafić szukając książek z dziedzin humanistycznych. Mamy również oddzielny dział, gdzie zebrane są wszystkie książki znajdujące się w naszym serwisie na tych z licencji Creative Commons, które umożliwiają komercyjne wykorzystywanie publikacji. Książki, w formacie pdf są do ściągnięcia bezpłatnie.

“Otwórz Książkę” w FBC

Uruchomiliśmy właśnie protokół OAI PMH dla naszego serwisu. Oznacza to, że informacje o każdej publikacji znajdującej się w zbiorach Otwórz Książkę, w postaci metadanych zapisywanych przez nas według schematu Dublin Core, są wystawione w sposób otwarty i mogą być swobodnie wykorzystywane przez specjalistyczne wyszukiwarki, które dają dostęp do danych o materiałach znajdujących się w różnych rozproszonych kolekcjach.

I tak, na początek: od 2 czerwca do książek naszego, wprawdzie wciąż jeszcze skromnego, ale systematycznie powiększającego się zbioru, można dotrzeć przez Federację Bibliotek Cyfrowych – największą tego rodzaju wyszukiwarkę w Polsce, która gromadzi informacje o zasobach polskich bibliotek cyfrowych, repozytoriach sieci PIONIER i innych repozytoriach tworzonych głównie przez instytucje publiczne, udostępniające swoje zbiory on-line bezpłatnie i w większości bez dodatkowych ograniczeń.

Springer Open Choice

Od początku czerwca studenci i pracownicy naukowi polskich instytucji badawczych i akademickich będą mogli bezpłatnie publikować w czasopismach wydawnictwa Springer w trybie Open Access. Program jest realizowany w ramach umowy zawartej (wstępnie do końca 2010 roku, z możliwością przedłużenia) między ICM-em i wydawnictwem a finansowany przez Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego.

Springer jest wydawcą ponad 1000 tytułów głównie z zakresu nauk ścisłych, przyrodniczych, medycznych, a swoje publikacje udostępnia również w ramach ICM-owej kolekcji: ScienceServer, która jeszcze w tym roku ma zostać przeniesiona w całości na platformę YADDA.

Program Open Choice wydawnictwa Springer pozwala na publikację tekstu w trybie peer-reviewed (z zachowaniem wszystkich procedur dotyczących publikacji tradycyjnych) za opłatą, na zasadach Open Access, dzięki którym tekst jest dostępny w wersji elektronicznej dla wszystkich za darmo, bez dodatkowej karencji.

Dzięki podpisanej umowie, polscy naukowcy będą zwolnieni z opłat za opublikowanie tekstów, które drukowane będą po raz pierwszy. Prawa autorskie nie przechodzą na wydawnictwo, a autorzy mogą wybrać zasady udostępniania i użytkowania tekstu posługując się w tym zakresie np. licencjami Creative Commons.

Ostateczna wersja publikowanego artykułu zostanie umieszczona równolegle przez ICM i wydawcę, może być również archiwizowana i udostępniana w repozytoriach instytucji której pracownikiem/studentem jest autor. Dodatkowo artykułu z zakresu nauk biomedycznych znajdą się w repozytorium PubMed Central porozumieniu zawartemu między wydawnictwem Springer a PMC.

Teksty do publikacji należy zgłaszać za pomocą formularza, pamiętając o wyborze Open Acces jako sposobu publikacji. Więcej informacji na temat procedury związanej z procesem wydawniczym można znaleźć na stronie wydawnictwa lub w krótkiej prezentacji przygotowanej wspólnie przez ICM i wydawnictwo.

Additional information